Bibliografisch essay: Leefwereld versus Ideële wereld. Achterhuis en Desmet over Arendt.
Luc Vanneste bespreekt in dit bibliografisch essay Achterhuis’ laatste Arendt-boek, getiteld Arendt Begrijpen, en in de slipstream van...
top of page
fenomenologie actueel
fenomenologie
Missie
Missie
van fenomenologie naar politiek
Met onder meer de filosofen Rudolf Boehm, Willy Coolsaet en Jacques De Visscher kent Gent een rijke traditie van fenomenologisch onderzoek, dat steeds maatschappelijk en politiek geëngageerd was.
Het Knooppunt Fenomenologie heeft tot doel om deze traditie voort te zetten. In de eerste plaats wil het een digitaal archief zijn, waarbij het oeuvre uit het verleden vlot en op één plaats toegankelijk wordt. Maar fenomenologie is meer dan conserveren van het verleden. We moeten de fenomenologie actualiseren met oog op de politiek-economische en ecologische uitdagingen van onze tijd. Sociale problemen moeten kritisch en in de grond worden aangepakt.
Door middel van publicaties, lezingen, seminaries en een dialogische samenwerking met universiteiten, hogescholen en het sociale middenveld, zoekt het Knooppunt Fenomenologie naar alternatieven.
initiatieven
Initiatieven
Archief Rudolf Boehm
Het eerste initiatief van het Knooppunt Fenomenologie is het uitbouwen van het digitaal Archief Rudolf Boehm. Zover dit auteursrechtelijk mogelijk is, wordt Boehms oeuvre gedigitaliseerd en op deze website vrij toegankelijk gemaakt. Het archief bevat boeken, artikels, audio-opnames, interviews, et cetera. Wie nog niet bekend is met het werk van Boehm, kan een kijkje nemen bij 'Eerste Kennismaking', een selectie van introducerende werken uit verschillende domeinen van zijn onderzoek.
Het Knooppunt Fenomenologie wil echter meer doen dan enkel het werk van Rudolf Boehm te archiveren. Het wil zijn denken levendig houden, er op doorwerken en een publiekswerking uitbouwen. Concreet plannen wij om in Gent regelmatig een colloquium met een link naar zijn filosofie te organiseren.
Rudolf Boehms natuurfilosofie
Op zaterdag 24 april organiseerde het Knooppunt Fenomenologie in het kader van De Dag van de Filosofie een online lezing over Boehms natuurfilosofie. Dit gebeurde in samenwerking met het filosofisch tijdschrift De Uil van Minerva en Avansa (de nieuwe naam van Vormingplus).
In een videoboodschap vertelde Jan Leyers hoe Boehm hem beïnvloed heeft:
https://www.dropbox.com/s/tick4fyl11352en/BOEHM%20Jan%20Leyers%20highest.mp4?dl=0
Nieuws
Nieuws
Pathos en topos, over intimiteit en vervreemding
Volkmar Mülheis
Jean-Christophe Ammann, toenmalig directeur van het Städelmuseum in Frankfort, wees erop dat in een kunstwerk of performance de kunstenaar met ons niet het private deelt, maar wel en op een exemplarische manier het intieme. Een goed voorbeeld is het gedicht Vreemde dagen van Frank Koenegracht. Het onderscheid van het intieme en het private wil ik betrekken op een studie van de responsieve fenomenologie van Bernhard Waldenfels. Verder stel ik mij de vraag welke kanttekeningen hierbij ontstaan vanuit het topische perspectief dat Rudolf Boehm in de fenomenologie heeft geïntroduceerd. En wat betekent dit voor de vraag naar intimiteit en vervreemding?
Het lichaam, eigen en vreemd aan het denken
Levi Haeck
Wanneer we ons vragen stellen over intimiteit binnen het raamwerk van de filosofie, dient men zich eerst en vooral te positioneren ten aanzien van de filosofie zelf. Indien zij wordt opgevat als een “denken over het denken”, dan zal de vraag naar de intimiteit ook ergens op dit niveau gesitueerd moet worden. Het thema intimiteit roept echter tegelijk de dimensie van het lichaam op, een voor de filosofie ietwat ongemakkelijke dimensie. Op zijn minst sinds Descartes is het lichaam de nagel aan de doodskist van elke wijsgeer. Het denken moet, enerzijds, resoluut afgezonderd worden van het lichaam, om het als denken te kunnen capteren. Anderzijds blijkt, op even pregnante wijze, dat het denken altijd in conjunctie met het lichaam tevoorschijn komt. Deze paradoxale situatie, wellicht eigen aan de moderniteit, kan elegant ontleed worden aan de hand van het werk van Immanuel Kant. Doorheen zijn oeuvre slaagt Kant erin op originele wijze te duiden waarom het lichaam zowel eigen als vreemd is aan het denken, hetgeen ons toelaat iets te preciseren over onze moderne conditie en de plaats van intimiteit daarbinnen.
https://dagvandefilosofie.be/sessions/fenomenologie-kwetsbaarheid-en-intimiteit/
Sonja Lavaert over Rudolf Boehm
Vier hedendaagse filosofen bespreken werk en leven van hun voorgangers en leermeesters aan de Universiteit van Gent. Samen met Leo Apostel, Jaap Kruithof en Etienne Vermeersch behoorde Rudolf Boehm tot wat men de Grote Vier noemt. Sonja Lavaert spreekt op 9 maart over Rudolf Boehm.
https://www.masereelfonds.be/activiteiten/sonja-lavaert-over-rudolf-boehm-1927-2019/
Jean-Luc Nancy
Leiden University Centre for Continental Philosophy (LCCP), the University of Amsterdam’s Critical Cultural Theory Seminar (CCT) and Knooppunt Fenomenologie Gent welcome all interested persons to a symposium on Jean-Luc Nancy’s work on 11-12 January 2022.
Jean-Luc Nancy met death definitively in August 2021. One imagines that he had come close to death before, notably at the time when he had to endure a heart transplantation. This personal experience had major philosophical consequences: it did not lead to somber meditations of the shortness of life, but on the contrary to another kind of finite thinking, where finitude is thought as function of the necessary plurality of bodies which are the sense of the world: finitude is the very sharing of finitude. The sense of the world is nothing else than the singular plurality of bodies.
The work of Jean-Luc Nancy radiates a rare joy of life, but it is also very sensitive to what he called the ‘immonde’, the un-worlding that manifests itself as the eco-technical misery that presses the world of bodies. He diagnosed the fundamental philosophical reasons of this un- worlding, but above all he sought philosophical tools to re-world existence. Many of these tools are rooted in the polysemy of "sense," that leads Nancy's work to sensitive and even sensual questions of art, to questions of the sense of the world and of religion, and of course to questions of the way in which philosophy makes sense, word by word, enunciation by enunciation.
Wishing to share the emotion of Jean-Luc Nancy's passing away, we want above all to share the experience of thinking finitude with the help of his unique, singular work. This is why we invite you to a symposium in which all aspects of Nancy's abundant work will be discussed and new openings will be explored.
Speakers: Martin Crowley, Peter de Graeve, Ignaas Devisch, Alexander García Düttman, Juan-Manuel Garrido Wainer, Irving Goh, Ian James, Esa Kirkkopelto, Susanna Lindberg, Artemy Magun, Boyan Manchev, Frédéric Neyrat, Anne O'Byrne, Aukje van Rooden, Marcia Sá Cavalcante Schuback, Georgios Tsagdis, Paul Willemarck
The symposium will take place online.
The program will be updated on the symposium website (coming soon). People interested in the symposium should register with the conference secretary Donovan Stewart: d.a.stewart@phil.leidenuniv.nl
2021 / Novelle van Volkmar Mühles, Das Begräbnis des Philosophen, Verlag Karl Alber
Es gibt im www eine Leseprobe aus dem Buch: https://media.herder.de/leseprobe/978-3-495-49202-4/html5.html
Aus dem Verlags-Prospekt: Die letzten Stunden eines Philosophen
"Das Begräbnis des Philosophen" ist eine erzählerische Meditation über das letzte Jahr im Leben eines Philosophen, seine Zeit am Husserl-Archiv in Leuven, den Austausch mit Emmanuel Levinas, Maurice Merleau-Ponty oder Martin Heidegger, seinen eigenen Werdegang und Abschied. Wie die Philosophie nicht von ihren Protagonisten zu trennen ist, so steht hier beispielhaft der Philosoph für ein Leben, das ganz in der eigenen Profession auf- und vergeht. Zugleich ist diese Person des Philosophen ‚nach dem Leben‘ gezeichnet, als eine Hommage an den 2019 gestorbenen Philosophen Rudolf Boehm.
Mei 2021 / Boekpublicatie Sonja Lavaert et Pierre-François Moreau (dir.), Spinoza et la politique de la multitude, Éditions Kimé, 296 p.
https://www.editionskime.fr/publications/spinoza-et-la-politique-de-la-multitude/
Violence, domination, inégalité, tyrannie et insurrections : la réflexion de Spinoza sur le droit et la politique ne se limite pas au pacte social, ni à la liberté de philosopher. Il ne s’agit pas seulement de dresser la liste des droits respectifs du souverain et des sujets, dans le sillage des théories du droit naturel. Déjà Althusser avait rapproché Spinoza de Marx et Alexandre Matheron avait montré le rôle essentiel des passions dans la Cité et ses transformations. Toute une génération de chercheurs s’est interrogée ensuite sur les notions par lesquelles se pense ce devenir : foule, peuple, nation, mais aussi multitude. C’est ce dernier terme surtout qui concentre le mieux une pensée de l’initiative historique des citoyens et de leur puissance collective. Il restait à en tirer les conséquences sur les rapports entre individu et multitude, sur les relations de la pensée spinoziste avec Machiavel, Grotius et Hobbes, sur l’attitude de Spinoza envers révolution et conservation, résistance, assimilation et intégration, citoyenneté, désobéissance et révolte. Autant de thèmes qui sont développés ici, à travers la lecture renouvelée de L’Éthique, du Traité théologico-politique, et du Traité politique.
Le volume s’achève par un entretien avec Toni Negri, qui fut le premier, dans son livre L’Anomalie sauvage, à mettre en lumière l’importance et le rôle de ce concept. Il y fait le bilan de son propre itinéraire et des discussions qu’il a suscitées.
Avec des contributions de : Dimitris Athanasakis, Laurent Bove, Blanche Gramusset Piquois, Céline Hervet, Chantal Jaquet, Jacques-Louis Lantoine, Sonja Lavaert, Alexandre Mbomé, Pierre-François Moreau, Vittorio Morfino, Toni Negri, Tilman Reitz.
De Pater en de filosoof
Het boek van Toon Horsten over de redding van de manuscripten van Husserl is nu ook in het Duits beschikbaar. Er is ook een elektronische versie in het Nederlands.
Ter gelegenheid van de presentatie van de Duitse vertaling had de auteur een gesprek met de huidige directeur van het archief, prof dr Julia Jansen. Het gesprek wordt verspreid via Youtube en is te vinden via de link: https://www.youtube.com/watch?v=jkkkqQtraLc&t=64s
bottom of page